De hele week verheugde ik me al op de wedstrijd Spassky’s tegen Max Euwe 3, want er was een grote kans dat ik een van de grote spelers uit mijn jeugd zou tegenkomen. De wedstrijd zelf stond bij voorbaat in de schaduw van deze ontmoeting.
Ik dacht terug aan het moment dat ik op 15-jarige leeftijd uit huis ging en verhuisde van Den Haag naar Enschede. In de drie jaar dat ik daar in de jaren 1972-1975 mijn middelbare school afrondde, speelde ik respectievelijk in het vijfde, derde en eerste van Esgoo. Schaakgeschiedenis en nostalgie. Zo zie ik in een oud notatieboekje dat Esgoo 3 in de 2e klasse onderbond kampioen werd in een klasse met: Drienerlo 3, Haaksbergen 1, Almelo 2, Max Euwe 2, Winterswijk 1, Max Euwe 1, Favorita 1 en Boekelo 1. We wisten de wedstrijden tegen Max Euwe 2 en Max Euwe 1 met respectievelijk 10-0 en 7-3 te winnen!
Nog behoorlijk kwiek kwam hij aanlopen…..Gerard Grotenhuis! Inmiddels 82 jaar, maar dat zou je hem zeker niet geven. De vuisten tegen elkaar en samen aan de koffie aan de bar. “Ja jongen, je weet dat ik nooit bescheiden ben geweest.” Dat beaamde ik.
Twee jaar geleden zijn laatste zaak verkocht. Ooit had hij er een stuk of zes. Evenveel zaken als kleinkinderen. Zijn zoon in Amerika directeur van een bedrijf van 8000 mensen en zijn dochter in Athene met haar succesvolle man, die zowel de Australische als de Griekse nationaliteit heeft. Gerard is weer teruggekeerd in Enschede na een tijdje in Duitsland te hebben gewoond.
In ons gesprek gingen we terug naar 16 november 1973. De schaakclub van Nijverdal had Jan Hein Donner uitgenodigd voor een kloksimultaan. Aangezien ze hem nog enige tegenstand wilden geven hadden ze een aantal spelers van Esgoo uitgenodigd. Zo kwam het dat ik op een avond met Steven Brakman en Gert Jan Ludden naar Modern liep, de club van Grotenhuis. In Grijpskerk bracht hij me nog even in herinnering dat onder andere ABBA daar ooit heeft opgetreden.
We begonnen die avond in een Amerikaanse slee. Een gigantische wagen, die er prachtig uitzag. Gert Jan Ludden wilde graag voorin zitten, maar daar had hij even later spijt van. Er zat namelijk een gat in het dak en de plas water die op hem viel, maakte dat hij behoorlijk nat aan de tocht naar Nijverdal begon. In de buurt van Hengelo bleek dat de motor van de auto ook enige mankementen vertoonde. Gelukkig wisten we nog net een vriend van Gerard te halen, zodat we zijn auto konden lenen. Opgewekt verder. Helaas ook deze Hengelose auto begaf het op enige honderden meters van de speelzaal. Al duwend en zwetend wisten we deze brik voor de ingang te parkeren.
Ze hadden ruim een half uur op ons gewacht! Waarschijnlijk heeft dat in mijn voordeel gewerkt. Ik speelde remise tegen Donner in een Siciliaanse Draak. Nu ik de partij na ruim 48 jaar nog eens naspeel, denk ik dat al die autoperikelen mijn halve punt heeft gered. Ongetwijfeld wilde de Amsterdamse grootmeester weer op tijd terug zijn voor het nachtleven in de hoofdstad. Hoe we trouwens terugkeerden naar Enschede? Hier laat mijn geheugen me in de steek. Was het met de bus, hebben we een derde auto geleend of had een van de spelers van Nijverdal meer verstand van auto’s dan van schaken? Of staat die tweede auto nog voor het speellokaal?
Grotenhuis was trouwens een van de beste spelers van Overijssel. Sterker nog: hij werd vijf keer kampioen van deze provincie. Theorie… Nee, dat vond Gerard minder belangrijk. Met wit opende hij vaak 1.b3 en met zwart kwam regelmatig het Scandinavisch op het bord. Zijn tegenstanders werden dan vaak in een onorthodoxe stijl van het bord geblazen.
Uit eerbetoon een partij uit de tweede ronde van het kampioenschap van Overijssel van 1974-1975. Het was gezien van het verweer van zijn tegenstander niet zo’n toppartij, maar zegt iets over het spel van Grotenhuis. Gerard werd kampioen met 5,5 uit 7 en kreeg daarvoor een bedrag van 100 gulden lees ik in het toernooiboekje. Ik eindigde in de middenmoot en ontving daarvoor een bedrag van 10 gulden en 50 cent!
Wit: D. Hartog Zwart: G.H. Grotenhuis
1 e4 d5, 2 exd5 Dxd5, 3 Pc3 Da5, 4 d4 c6, 5 Pf3 Lg4, 6 Le2 Pf6, 7 0-0 Pbd7 8 Lf4 Lxf3 9 Pf3 g5 10 Ld2 Df5, 11 g4 Dg6 12 13 Tfe1 h5 13 gxh5 Pxh5, 14 Lxh5 Txh5, 15 f3 0-0-0, 16 Te2 Pb6, 17 Le1 f5, 18 Lg3 g4 19 f4 Dd6, 20 d5 Lg7, 21 dxc6? Dc5+ 0-1
Ongeveer 48 jaar na deze partij zat Gerard met zwart tegenover Jan Kroon. Je zag een aantal flitsen van de oude stijl. Snel h6 en g5 en de zwarte monarch bleef in het centrum. Jan bleef rustig, zette zijn stukken op gezonde plekken en wist zo van de oude meester te winnen.
De Spassky’s wonnen deze wedstrijd trouwens met 6-2 van Max Euwe 3. Na afloop zaten we in hetzelfde Chinese restaurant in Aduard als onze sportieve tegenstanders. Toen ze weggingen liep Gerard nog even langs onze tafel om te bedanken voor de mooie dag en de gastvrije ontvangst.
Ondanks zijn nederlaag ging verliet hij met kwieke tred het restaurant. Ik verwacht dan ook dat hij de komende jaren nog menig tegenstander in het stof laat bijten.
Evert Janse