De wederkerigheid der dingen
Spassky’s – Denk en Zet 4-4
2 november 2013
Verslag: Putski
Proloog
Een citaat uit een mail van Roelof aan mij van zaterdag 19 oktober:
Kortom, in essentie is schaken een wreed gelukspel, wat misschien wel verboden zou moeten worden, gezien de wet op kans- en behendigheidsspelen.
Roelof sprak mij hier moed in. Ik, uilskuiken, had de avond ervoor twee zetten omgedraaid in de bekerwedstrijd tegen Veendam. Daarna kansloos verloren. 2-2 werd het, want Jan was in vorm en had in fraaie positionele stijl gewonnen. De andere twee, de heren Kroon en Logtmeijer, speelden remise. Dus werd het vluggeren. Hopsakee, daar ging ik er wéér kansloos af. Een mol met staar had op dat moment meer weerstand geboden. Weer 2-2, want Jan had opnieuw met vaste hand het punt gepakt en Roelof en Maurits hadden even zo gemakkelijk weer geremiseerd. En laat ik net één bordje hoger te hebben gezeten dan Jan. Jans bord viel af en Veendam ging door….de Spassky’s uit de beker gekegeld door mijn hoogstpersoonlijke toedoen.
Maar het ergste moest nog komen. Niemand die mij openlijk de schuld wilde geven van deze bekernederlaag! Iedereen die wist dat het apert was dat ik helemaal als enige de schuld droeg en niemand die hierover zijn mond wenste open te trekken! ….. Erger kun je het niet treffen. Moest ik mijn teamgenoten dan smeken om mij de huid vol te schelden? Schreeuwen of Jan mij naar huis wilde laten lopen? Zo ver is Veendam toch niet! Wanhopig hoorde ik op de terugweg een oeverloze stroom van zalvende woorden aan, sussend, vergoelijkend, “ik speelde ook maar remise maar had echt moeten winnen”, troostend, relativerend, “alleen Jan kunnen we niets verwijten”, begripvol, empathisch, “meestal ben jij het die voor de punten zorgt”, vol compassie, mild, “die beker en dat ’s avonds spelen, is toch niks voor ons”. Om alles mocht ik vragen, alles wat ik zei was heel goed en waar, alleen het boetekleed werd mij systematisch geweigerd – waar ik in mijn zwartgallige onmacht het liefst in de lokale aardappelfabriek was achtergebleven, om mijzelf, maar daarmee vooral het immense schuldgevoel waarin ik volledig was opgegaan, de maandag erna zalig tot zetmeel te laten verwerken. Gewoon lekker in de puree verdwijnen.
Think and Move (Gothim)
Dat was vrijdag 18 oktober, dit verslag betreft de wedstrijd van 15 dagen later, zaterdag 2 november. De Spassky’s speelden tegen Denk en Zet uit Hattem en bij binnenkomst meldde de teamleider van Denk en Zet, mijn oude schaakvriend Johan Redeker, dat hun team ernstig verzwakt was. Twee sterke basisspelers waren verhinderd. Een invoelende glimlach sierde mijn nobele gelaat, “Wat vervelend”. Meteen realiseerde ik mij dat dat nogal onoprecht uit mijn mond moest klinken…
Traditioneel vroeg Jan bij aanvang mij om een pen. “Alleen als ik hem terugkrijg.” Mijn vaste roep in de woestijn. Helaas kwam de pen die ik uit mijn jaszak toverde in onlijmbare delen te voorschijn. Jan moest ergens anders gaan lenen.
Dries had een speech voorbereidt, maar kreeg door de rommelige start met vier teams in één zaal de kans niet deze te houden. Het grapje, zo begreep ik achteraf, dat er in zat, was dat Denk en Zet Dries deed denken aan een boek dat hij aan het lezen was: Move First, Think Later….maar dan andersom dus. Dries’ onvoorbereide opening kwam even later wel op het bord.
In mijn ooghoek kwam Jan Timman door mijn blikveld gestommeld. Het icoon zou op deze middag de achterachterkleinzoon van Arnold Van Foreest (een sterke Nederlandse schaker in de negentiende eeuw) op een instructief partijtje schaak trakteren (bron : het zeer lezenswaardige verslag van Erik Jan Hummel op de site van Sissa). Deze Van Foreest is dus de betovergrootvader van Jorden, maar, hoewel een kwestie van genen – dus tijd, nog niet alle magie is overerfd door Jorden. Arnolds broer Dirk was overigens zelfs drie keer kampioen van Nederland. Timman, die toevallig op dezelfde dag jarig is als mijn dochtertje Mijke, was dat drie keer zo vaak. (En Mijke krijgt binnenkort van Hiddo haar eerste schaaklessen op school. Hiddo is misschien niet direct een icoon, maar zeker wel een begrip in de schaakwereld, en zo is de cirkel rond.)
Twaalf remiserenden
Onze wedstrijd werd er een van vele vredespijpen: twee sixpacks werden helemaal opgerookt. Een kort overzicht, voor zover ik het overzicht heb:
Bord 1: Roelof naast mij: een klein voordeeltje verzandde in een iets minder eindspel dat Roelof bekwaam keepte.
Bord 4: Alidston: haalde de pizzeria niet, dus kon ik hem niet naar zijn partij vragen. Zijn tegenstander sprak van een vrij bloedeloze remise.
Bord 5: Maurits: zie slotstelling hieronder. Het evenwicht werd nooit verbroken.
Bord 6: Dries: nam remise toen de zetten toch al herhaald dreigden te worden. Dries stond stijf van de adrenaline doordat zijn neef na een intensieve trainingsweek net te horen had gekregen dat hij een maand op proef mag spelen bij FC Groningen. Ook FC Groningen speelde een dag later gelijk.
Bord 7: Peter moet er niet doorgekomen zijn.
Bord 8: Janski: Een vlotte puntendeling.
Visscher – Logtmeijer
Slotstelling Visscher-Logtmeijer: pars pro tote
Plantenbak
Resten nog de twee partijen van de twee personen die ook in Veendam geen enkele keer remiseerden, Jan en Putski. Jans notatieformulier werd afgelopen maandag door de na-weekend-schoonmaakploeg van het Jannes-van-der-Wal-denksportcentrum in een plantenbak aangetroffen. Dat klinkt als een grapje…en dat is het ook. De na-weekend-schoonmaak van het Jannes-van-der-Wal-denksportcentrum is immers al jaren geleden door de gemeente wegbezuinigd. Dus dat biljet ligt daar nog gewoon. Het resultaat van Jans partij laat zich daarmee makkelijk raden. In de pizzeria, waar Jan eerst een pizza Dame b5 bestelde, gevolgd door een Pizza Loper Keer c6, liet Jan de partij zien: te lang nadenken over op zich wel de goede zetten leidde tot een gelijk funeste positionele blunder toen de tijd begon te dringen. Uiteindelijk bestelde Jan overigens een Pizza Carbonara, met tonijn, tussendoor. Die stond ook niet op de kaart, maar de serveerster was al lang blij dat ze de kok geen schaakzetten hoefde door te geven en beende in ijl tempo weg – voordat Jan zich weer zou bedenken.
Tot slot bord 2, Putski – Ekkelboom. Mijn tegenstander vertelde tactisch op twee te zijn gezet door afwezigheid van de topborden. Drie momenten:
Van Putten – Ekkelboom
Stand na ….18…Kh8
Hier is 19. d7 de zet die zwart de meeste problemen stelt. Toch is objectief 19. Pe2 beter, Roelof gaf bij de pizzeria al aan dat hij niet zeker was van d7 en ik zelf was dat ook niet. Maar de beste zet is niet altijd de sterkste zet, zoals bekend. Als de sterkste zet het de tegenstander makkelijk maakt en de een-na-sterkste zet juist niet, dan is soms de een-na-sterkste zet de beste zet. Ik geef toe: het heeft wel iets van pragmatisch gokken, helemaal als de objectief sterkste zet duidelijk veel beter is dan de een-na-sterkste. Hoe dan ook, ik speelde 19. d7!? en er volgde 19…Lxd7 20. Dxb7 Lxc3?!
Van Putten – Ekkelboom
Stelling na 20…Lxc3
Mijn eerste gedachte was nu 21. Txd7 Dg5+ 22. Kh1 Lf6 23. Tg1 Dh5 24. Tdxg7 Dxf3+ en nu zag ik 25. T7g2 wel, maar 25. T1g2 niet. De laatste zet wint op slag, het mat op h7 is niet met normale middelen te voorkomen. Maar 25. T7g2 is niet zo duidelijk, dus speelde ik, positioneel principieel, 21. xc3, wat de goede loper van zwart elimineert. Dit werd gevolgd door 21…Dg5+ 22. Kh1 Lf6 22. Le5.
Van Putten – Ekkelboom
Stand na 22. Le5
De enige zet waarmee zwart hier kan doorspelen is 22…Tae8, maar dat is best lastig te zien. Zwart speelde 22…Tac8, wat geforceerd verliest. 23. f4! Dat is de juiste volgorde. Op 23 Tg1? volgt 23…Tf7 en wit heeft niet meer dan een nog zeer technische klus. 23…Dg6 24. Tg1 Tf7 en nu sloeg mijn hand met de dame op c8 om daar door mijn tegenstander te worden vastgepakt ten teken van opgave. Met de toren op e8 zou eerst 25…Ld5+ en dan 26…Tf7 nog voor zwart hebben gewerkt. Zo werden beide winstpartijen evenwichtig verdeeld over beide teams.
Jans pen was blijven liggen en werd in mijn jaszak gestoken ter vervanging van de vandaag gesneuvelde en ter compensatie van talloze eerdere uitgeleende, nimmer wedergekeerde. Got him!
Spassky’s – Denk en Zet, net als vorig jaar, 4-4. Eén winnaar, één verliezer en de rest remise. Nil nove sub sole.
Spassky’s 1976 – Denk en Zet 1893 4 – 4
1. Roelof Kroon 2195 – Muharem Mujkanovic 1982 1/2-1/2
2. Henk van Putten 2113 – Bert Ekkelboom 1809 1 – 0
3. Jan Postma 1999 – Johan Redeker 2135 0 – 1
4. Alidston Henries 1990 – William Cornelissen 1986 1/2-1/2
5. Maurits Logtmeijer 1906 – Jarno Visscher 1893 1/2-1/2
6. Dries Koster 1982 – Sietse Gosker 1928 1/2-1/2
7. Peter Bodewes 1789 – Martijn Legtenberg 1666 1/2-1/2
8. Henk Jansen 1835 – Gerrit Jan Kroes 1744 1/2-1/2